Ο Νικόλαος Κοπέρνικος, πολωνός ιερέας και μαθηματικός του 16ου αιώνα, αναφέρνεται συχνά ως ο ιδρυτής της σύγχρονης αστρονομίας. Τον τίτλο αυτό τον οφείλει στο γεγονός ότι ήταν ο πρώτος που κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι πλανήτες και ο Ήλιος δεν περιφέρονται γύρω από την Γη.
Ο Νικόλαος Κοπέρνικος, πολωνός ιερέας και μαθηματικός του 16ου αιώνα, αναφέρνεται συχνά ως ο ιδρυτής της σύγχρονης αστρονομίας. Τον τίτλο αυτό τον οφείλει στο γεγονός ότι ήταν ο πρώτος που κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι πλανήτες και ο Ήλιος δεν περιφέρονται γύρω από την Γη.
Για 1000 χρόνια το κοσμοείδωλο του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου παρέμεινε κυρίαρχο, με λίγες σημαντικές τροποποιήσεις. Το 1514, διένειμε σε κάποιους φίλους του ένα χειρόγραφο βιβλιαράκι, στο οποίο, όμως, δεν κατονόμαζε τον συγγραφέα. Το βιβλιαράκι αυτό, που καλείται Σχολιασμός (Commentariolus), παρουσίαζε τη θεωρία του για ένα Σύμπαν με τον Ήλιο στο κέντρο του. Το Commentariolus είναι μια ενδιαφέρουσα πραγματεία και περιλαμβάνει επτά αξιώματα που είχε προτείνει ο Κοπέρνικος, πάνω στα οποία θα βάσιζε τα συμπεράσματά του:
1. Στο Σύμπαν δεν υπάρχει μόνο ένα κέντρο, αλλά περισσότερα.
2. Η Γη δεν αποτελεί το κέντρο του Σύμπαντος.
3. Το κέντρο του Σύμπαντος βρίσκεται κοντά στον Ήλιο.
4. Η απόσταση από τη Γη έως τον Ήλιο είναι ελάχιστη σε σύγκριση με την απόσταση από τη Γη έως τα υπόλοιπα άστρα.
5. Η περιστροφή της Γης είναι υπεύθυνη για τη φαινόμενη ημερήσια περιστροφή των άστρων.
6. Η ετήσια περιφορά του Ήλιου γύρω από τη Γη είναι φαινόμενη και στην ουσία η Γη είναι εκείνη που περιφέρεται γύρω του.
7. Η φαινόμενη ανάδρομη κίνηση των πλανητών οφείλεται στην κίνηση της Γης από την οποία την παρατηρούμε.
Το 1514, ο Κοπέρνικος ανέστησε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του σύμπαντος. Ο Κοπέρνικος το εισηγήθηκε απλώς ως μοντέλο για τον υπολογισμό πλανητικών θέσεων, διότι ανησυχούσε μήπως η Εκκλησία τον χαρακτηρίσει αιρετικό αν το πρότεινε ως περιγραφή της πραγματικότητας. Το επίτευγμα του Κοπέρνικου σηματοδότησε μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές στην παγκόσμια ιστορία, ανοίγοντας το δρόμο για την σύγχρονη αστρονομία και επηρεάζοντας καθοριστικά την επιστήμη, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία. Ο Κοπέρνικος δίσταζε να κοινοποιήσει τη θεωρία του, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση των εκκλησιαστικών αρχών, και έτσι κράτησε την εργασία του μυστική από όλους, εκτός από ελάχιστους αστρονόμους. Το έργο – ορόσημο του Κοπέρνικου De Revolutionibus, εκδόθηκε το 1543, όταν ο ίδιος ήταν ετοιμοθάνατος. Δεν έξησε αρκετά για να δει με τα μάτια του το χάος που έμελλε να προκαλέσει η ηλιοκεντρική θεωρία του.
Ο Κοπέρνικος, δεν έβρισκε ικανοποιητικό το αριστοτέλειο – πτολεμαικό αστρονομικό σύστημα το οποίο επί αιώνες κυριαρχούσε στη δυτική σκέψη. Θεωρούσε ότι το κέντρο της Γης δεν ήταν το κέντρο του σύμπαντος, αλλά απλά το κέντρο της τροχιάς της Σελήνης. Ο Κοπέρνικος είχε σχηματίσει την πεποίθηση ότι οι φαινόμενες διαταραχές στην παρατηρούμενη κίνηση των πλανητών ήταν αποτέλεσμα της περιστροφής της ίδιας της Γης γύρω από τον άξονά της και της περιφοράς της σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.
Παρά τις όποιες προτροπές του πάπα Λέων Ι’ και του Παύλου Γ’, ο Κοπέρνικος εξακολουθούσε να φοβάται την κατακραυγή του όχλου και της Εκκλησίας, και πέρασε πολλά χρόνια εργαζόμενος κατ’ ιδίαν, διορθώνοντας και επαυξάνοντας το «Υπόμνημα». Το αποτέλεσμα ήταν το «Περί των Περιφορών των Ουρανίων Σφαιρών», το οποίο ο Κοπέρνικος ολοκλήρωσε το 1530, αλλά παρέμεινε αδημοσίευτο για 13 χρόνια. Ωστόσο, ο κίνδυνος της καταδίκης από την Εκκλησία δεν ήταν ο μοναδικός λόγος για τον οποίο δίσταζε να δημοσιεύσει το έργο του. Ο Κοπέρνικος ήταν τελειομανής και φρονούσε ότι οι παρατηρήσεις του χρειάζονταν διαρκή επαλήθευση και αναθεώρηση. Συνέχισε να δίνει διαλέξεις γύρω από τις αρχές της πλανητικής του θεωρίας, και μάλιστα εμφανίστηκε ενώπιον του πάπα Κλημέντος Ζ’, ο οποίος επικρότησε το έργο του. Το 1536, ο Κλήμης ζήτησε επισήμως από τον Κοπέρνικο να δημοσιεύσει τις θεωρίες του. Ωστόσο, χρειάστηκε η παρέμβαση ενός πρώην σπουδαστή του (Γκέοργκ Γίοαχιμ Ρέτικους), για να πειστεί να εκδώσει το βιβλίο του (1540). Κάπως έτσι γεννήθηκε η Κοπερνίκεια Επανάσταση.
Κάπου εκεί συνάντησε την έντονη αντίδραση των προτεσταντών θεολόγων, οι οποίοι θεωρούσαν αντίθετη προς τη Βίβλο την υπόθεδη του ηλιοκεντρικού συστήματος. Πρόβαλλαν μάλιστα το επιχείρημα ότι οι θεωρίες του Κοπέρνικου θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι αποτελούν απλώς μέρος μιας φυσικής τάξης, και όχι τους κυρίαρχους του σύμπαντος, το κέντρο γύρω από το οποίο είναι διευθετημένη φύση.
Εξαιτίας αυτής της αντίδρασης από την πλευρά του κλήρου, αλλά ίσως και λόγω της γενικής δυσπιστίας απέναντι στην προοπτική ενός μη γεωκεντρικού σύμπαντος, ελάχιστοι ήταν οι επιστήμονες που υιοθέτησαν τη θεωρία του Κοπέρνικου μεταξύ 1543 και 1600. Από την άλλη, ο Κοπέρνικος δεν είχε να κατορθώσει να επιλύσει το μείζον πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει κάθε σύστημα στο οποίο η Γη περιστρεφόταν περί τον άξονά της (και περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο), δηλαδή πώς συμβαίνει τα γήινα σώματα να παραμένουν στην περιστρεφόμενη Γη.
Ο Κοπέρνικος ήταν ο πρώτος που τοποθέτησε σωστά την Αφροδίτη και τον Ερμή, υπολογίζοντας με αξιοσημείωτη ακρίβεια τη σειρά και την απόσταση των γνωστών πλανητών.
Ο Γιοχάνες Κέπλερ (1571-1630), θα μπορούσε να πάρει βραβείο αφοσίωσης στην αναζήτηση της απόλυτης ακρίβειας. Τόσο παθιασμένος ήταν ο Κέπλερ με τις μετρήσεις, που υπολόγισε ακόμη και τον χρόνο κυοφορίας του με ακρίβεια λεπτού. Δεν αποτελεί επομένως έκπληξη το γεγονός ότι αφιερώθηκε τόσο πολύ στην αστρονομική του έρευνα, ώστε πέτυχε να καταρτίσει τους πλέον ακριβείς αστρονομικούς πίνακες της εποχής του, πράγμα που τελικώς οδήγησε στην αποδοχή της ηλιοκεντρικής θεωρίας για το πλανητικό σύστημα.
Όπως ο Κοπέρνικος, του οποίου το έργο τον είχε εμπνεύσει, ο Κέπλερ ήταν άνθρωπος βαθιά θρησκευόμενος. Έβλεπε τη διαρκή μελέτη των συμπαντικών ιδιοτήτων ως εκπλήρωση του χριστιανικού του καθήκοντος να κατανοήσει το δημιούργημα του Θεού, το σύμπαν. Σε αντίθεση, όμως, με τον Κοπέρνικο, η ζωή του κάθε άλλο παρά ήρεμη και μονότονη ήταν. Πάντοτε σε οικονομική ένδεια, ο Κέπλερ, κατέφευγε συχνά στη δημοσίευση αστρολογικών ημερολογίων και ωροσκοπίων, τα οποία, κατά μια ειρωνεία της τύχης, του εξασφάλισαν κάποια τοπική φήμη, όταν οι προβλέψεις τους αποδείχθηκαν απολύτως ακριβείς. Επίσης, ο Κέπλερ, δοκιμάστηκε από τον πρόωρο θάνατο πολλών παιδιών του, αλλα και από την καταισχύνη του ότι χρειάστηκε να υπερασπιστεί στο δικαστήριο την εκκεντρική μητέρα του, την Κατερίνα, που είχε φήμη μάγισσας και παρολίγο να καεί στην πυρά.
Με εργώδεις προσπάθειες, ο Κέπλερ κατόρθωσε να τοποθετήσει τα δεδομένα του Τίχο Μπράχε για την κίνηση του Άρη σε μια έλλειψη, και η επιτυχία αυτή προσέδωσε μαθηματική αξιοπιστία στο κοπερνίκειο μοντέλο του ηλιοκεντρικού συστήματος. Η ανακάλυψη των ελλειπτικών τροχιών από τον Κέπλερ συνέβαλε στο να ανατείλει μια νέα εποχή για την αστρονομία. Τωρα οι κινήσεις των πλανητών μπορούσαν να προβλεφθούν.
Το 1587 άρχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν, όπου σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία. Εκεί καθιερώθηκε, επίσης, ως σοβαρός σπουδαστής μαθηματικών και αστρονομίας και ως υποστηρικτής της αμφιλεγόμενης κοπερνίκειας ηλιοκεντρικής θεωρίας. Τόσο έντονα υπερασπιζόταν το κοπερνίκειο μοντέλο για το σύμπαν, ώστε συχνά λάμβανε μέρος σε δημόσιες αντιπαραθέσεις πάνω σε αυτό το θέμα. Αν και το κύριο ενδιαφέρον του παρέμενε η θεολογία, τον γοήτευε όλο και περισσότερο η μυστική έλξη του ηλιοκεντρικού σύμπαντος.
Μια μέρα, ενώ δίδασκε γεωμετρία στο Γκρατς, ο Κέπλερ βίωσε μια αιφνίδια αποκάλυψη που υπήρξε η αρχή μιας συναρπαστικής διαδρομής και η οποία άλλαξε την πορεία της ζωής του, καθώς ένιωσε ότι αυτό ήταν το μυστικό κλειδί για την κατανόηση του σύμπαντος. Ενώπιον της τάξης, σχεδίασε στον μαυροπίνακα ένα ισόπλευρο τρίγωνο εγγεγραμμένο σε κύκλο, και μέσα στο τρίγωνο ενέγραψε έναν δεύτερο κύκλο. Συνειδητοποίησε ότι ο λόγος των κύκλων ήταν ενδεικτικός των λόγων των τροχιών του Κρόνου και του Δία αντιστοίχως. Εμπνευσμένος από αυτή την αποκάλυψη, υπέθεσε ότι και οι έξι τότε γνωστοί πλανήτες ήταν διευθετημένοι γύρω από τον Ήλιο με τέτοιο τρόπο, ώστε τα γεωμετρικά σχήματα, ώστε τα γεωμετρικά σχήματα να ταιριάζουν τέλεια ανάμεσά τους. Η γεωμετρική αυτή θεωρία για τις πλανητικές τροχιές και αποστάσεις, ενέπνευσε τον Κέπλερ να γράψει το έργο του Mysterium Cosmographicum.
Ο Κέπλερ πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του προσπαθώντας να εξασφαλίσει τις μαθηματικές αποδείξεις και τις επιστημονικές παρατηρήσεις που θα δικαίωναν τις θεωρίες του. Το «Κοσμογραφικό Μυστήριο» ήταν το πρώτο αδιαφιλονίκητα «κοπερνίκειο έργο» που δημοσιεύτηκε μετά το «Περί των Περιφορών» του ίδιου του Κοπέρνικου, και ως θεολόγος και αστρονόμος ο Κέπλερ ήταν αποφασισμένος να κατανοήσει πώς και γιατί σχεδίασε ο Θεός το σύμπαν. Η υποστήριξη ενός ηλιοκεντρικού συστήματος είχε σοβαρές θρησκευτικές επιπτώσεις, όμως ο Κέπλερ επέμενε ότι η κεντρική θέση του Ήλιου ήταν ζωτικής σημασίας για το σχέδιο του Θεού, διότι εξασφάλιζε την ευθυγράμμιση και την κίνηση των πλανητών. Με την έννοια αυτή, ο Κέπλερ διαχώρισε τη θέση του από το ηλειοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου, όπου ο Ήλιος βρισκόταν «κοντά» στο κέντρο, και τοποθέτησε τον Ήλιο ακριβώς στο κέντρο του συστήματος.
Σήμερα τα πολύεδρα του Κέπλερ είναι ανεφάρμοστα. Παρ’ ότι όμως η υπόθεση του Κοσμογραφικού Μυστηρίου ήταν εσφαλμένη, τα συμπεράσματα του Κέπλερ παρέμεναν εκπληκτικά ακριβή και καίρια, παίζοντας ουσιώδη ρόλο στον καθορισμό της πορείας της σύγχρονης επιστήμης. Όταν εκδόθηκε το βιβλίο, ο Κέπλερ έστειλε ένα αντίτυπο στον Γαλιλαίο, προτρέποντάς τον να «πιστέψει και να βαδίσει εμπρός», όμως ο ιταλός αστρονόμος απέρριψε το έργο εξαιτίας του εικοτολογικού χαρακτήρα του.
Παρά τα επιτεύγματά του, ο Κέπλερ δεν απόκτησε πλούτη ούτε γόητρο, και συχνά αναγκαζόταν να εγκαταλείπει τις χώρες όπου διέμενε εξαιτίας θρησκευτικών ταραχών και πολιτικών αναστατώσεων. Όταν πέθανε το 1630, σε ηλικία 59 ετών, ενώ προσπαθούσε να εισπράξει μια καθυστερημένη αμοιβή, είχε ήδη ανακαλύψει τρεις νόμους της πλανητικής κίνησης, που εξακολουθούν ακόμη σήμερα, στον 21ο αίωνα, να διδάσκονται στους φοιτητές της φυσικής. Και ήταν ο Τρίτος Νόμος του Κέπλερ, και όχι το περιβόητο μήλο, που ώθησε τον Ισαάκ Νεύτωνα να ανακαλύψει τον νόμο της βαρύτητας.
Ο Κέπλερ ήρθε σε αντίθεση με τις κατεστημένες ιδέες, ενώ η υιοθέτηση της υλικής «κινητήριας δύναμης» απετέλεσε κύριο πλήγμα στη θεϊκά δημιουργημένη κοσμική τάξη, που είχε επιβάλει στη Δυτική διανόηση η αριστοτέλεια Φυσική.
Στο ηλιοκεντρικό σύστημα, ο Ήλιος κατέλαβε δικαιωματικά τη θέση που κατείχε η Γη στο αντίστοιχο γεωκεντρικό σύστημα, και, εφ’ όσον η Σελήνη ήταν δορυφόρος του πλανήτη μας, οι πλανήτες από επτά μειώθηκαν, στο «ηλιοκεντρικό» σύστημα του Κοπέρνικου σε έξι, οι τροχιές των οποίων ρυθμίζονταν από την περιστροφή κάποιων «αόρατων» σφαιρών.
Αυτό σύμφωνα με τον Κέπλερ ήταν ένα σημαντικό μειονέκτημα της ηλιοκεντρικής θεωρίας αφού έθιγε τον ιερό αριθμό 7. Ο μυστικιστής Κέπλερ, ψάχνοντας για αρμονίες στη Δημιουργία, αφιέρωσε πολλή φαιά ουσία για να εξηγήσει το πως και γιατί ο Θεός δημιούργησε ένα Σύμπαν αποτελούμενο μόνον από έξι πλανήτες.
Στο βιβλίο του Κοσμογραφικό Μυστήριο (Mysterium Cosmographicum, 1596) προσπάθησε να συμπληρώσει τη θεωρία του Κοπέρνικου υποστηρίζοντας ότι η Δημιουργία είχε υπαγορευτεί από την ύπαρξη των πέντε – και μόνον αυτών – κανονικών πολυέδρων.
Για πρώτη φορά στην Ιστορία της Αστρονομίας διεθνώς, το πρόβλημα της κίνησης των πλανητών έπαψε να είναι αποκλειστικά και μόνον πρόβλημα Κινηματικής και αναγορεύθηκε σε πρόβλημα Δυναμικής.
Τέλος, εισήγαγε τη Φυσική στην Ουράνια Μηχανική με τις ιδέες του για τη δύναμη που ασκείται από τον Ήλιο προς τους πλανήτες.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι ο ιδιοφυής Κέπλερ και μόνον αυτός ήταν ο πραγματικός θεμελιωτής του νεότερου ηλιοκεντρικού συστήματος και ο νομοθέτης του πλανητικού μας συστήματος. Συνεπώς η μαθηματική και αστρονομική θεμελίωση της ηλιοκεντρικής θεωρίας οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στον μεγαλοφυή Κέπλερ.
Ο Κέπλερ διατύπωσε τρεις νόμους, που αποδείχτηκαν καταλυτικοί στη μελέτη του ηλιακού μας συστήματος και στην ερμηνεία των κινήσεων των πλανητών. Οι τρεις αυτοί νόμοι της κίνησης των πλανητών αποτέλεσαν την ουσιαστική συμβολή του στην Ουράνια Μηχανική και ταυτόχρονα μια σπουδαία «μεταλλαγή» της ηλιοκεντρικής θεωρίας του Κοπέρνικου.
Ως ερμηνευτή των έργων του Θεού, εννοεί τον εαυτό του και σ’ αυτές τις θέσεις του Κέπλερ βλέπουμε την αλαζονεία του, την ιδιομορφία του και τον ιδιοφυή εγωισμό του. Ο Γιοχάνες Κέπλερ ήταν ο επιστήμονας, ο οποίος είχε πλήρη επίγνωση του πρωτοποριακού θεμελιώδους έργου του και της ορθότητας των υπολογισμών του. Θεωρούσε, δε, δεδομένο εκ των προτέρων ότι το έργο του θα παρέμενε αθάνατο ανά τους αιώνες και θα αναγνωριζόταν από τους μεταγενέστερους ερευνητές.
Ολοκληρώνοντας μπορούμε να πούμε ότι οι νόμοι του Κέπλερ χρησιμοποιούνται στην Ουράνια Μηχανική, στη μελέτη των πλανητικών τροχιών, αλλά και των διπλών συστημάτων αστέρων. Χρησιμοποιούνται ακόμα στη μελέτη της περιστροφής αστρικών συστημάτων-γαλαξιών, στις μαύρες τρύπες και στα άστρα νετρονίων.
Ο Κέπλερ, ο μεγαλοφυής υποστηρικτής της ηλιοκεντρικής θεωρίας, αναδείχτηκε σε μία από τις σπουδαιότερες μορφές αστρονόμων ανά τους αιώνες. Εισήγαγε την τάξη στη δυναμική των πλανητικών τροχιών και η ιδιοφυία του έγκειται στο γεγονός ότι αναδείχτηκε σε νομοθέτη του Σύμπαντος, σε μια εποχή που οι βασικές αρχές της Φυσικής δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί.
Γιατί δεν ήταν αρεστή στην Εκκλησία η ηλιοκεντρική θεωρία;
Ο Κοπέρνικος, έκρυψε ή μάλλον δεν ήθελε να δημοσιευτεί για χρόνια το θεμελιώδες σύγγραμμά του Περί της Περιφοράς των Ουρανίων σφαιρών, ακριβώς επειδή δεν τολμούσε και ταυτόχρονα δεν ήθελε, ως ιερωμένος, να έρθει σε σύγκρουση με την Καθολική Εκκλησία στην οποία ανέκαθεν ανήκε. Η έρευνά του υποστήριζε τον ηλιοκεντρισμό σε αντίθεση με την Καθολική Εκκλησία που είχε αναγορεύσει τον γεωκεντρισμό σε κυρίαρχο δόγμα της.
Το ίδιο, αιώνες αργότερα, ο Κάρολος Δαρβίνος, ο οποίος για αρκετά χρόνια δεν κυκλοφορούσε το πρωτοποριακό σύγγραμμά του Περί της καταγωγής των ειδών, είτε επειδή φοβόταν την ισχύ της Εκκλησίας είτε επειδή δεν ήθελε να έρθει σε σύγκρουση μαζί της. Αυτό ακόμα και στην προτεσταντική Αγγλία!
Σε πιο κοντινές εποχές, είναι γνωστό ότι ορισμένοι θρησκευόμενοι λόγιοι και εκκλησιαστικοί παράγοντες επιχείρησαν ακόμα και να σταματήσουν την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών της Μεσοποταμίας και των χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας, επειδή υπήρχε η πιθανότητα, να αποκαλυφθεί από αυτά ότι ο κόσμος μας είναι παλαιότερος από τα 6000 περίπου χρόνια, γεγονός –που κατά τη γνώμη τους– προκύπτει από την Παλαιά Διαθήκη, ασχέτως αν αυτός ο εσφαλμένος υπολογισμός του αρχιεπισκόπου του Άρμαγκ Τζέημς Άσερ, που υπολόγισε ότι η Γη δημιουργήθηκε την 23η Οκτωβρίου του 4004 π.Χ., και πολλών άλλων μετά από αυτόν, έχει προ πολλού καταρριφθεί από τη σύγχρονη επιστήμη.
Στη Δύση, κατά τον 17ο αιώνα, με τη φιλοσοφική κάλυψη του Καρτέσιου, το πνεύμα του οποίου διαπότισε όλους τους σύγχρονούς του διανοητές, η νέα Φυσική –έτσι όπως ορίστηκε από τον Γαλιλαίο και τον Κέπλερ – αδιαφορούσε για την αναζήτηση των σκοπών, ενώ αντίθετα ως στόχο της έβαζε την αναζήτηση των αιτίων. Συνεπώς, το τελολογικό πρότυπο της αντίληψης του κόσμου ξέφυγε τελείως από τα δεσμά της αριστοτελικής φιλοσοφίας και εκτόπισε οριστικά το μηχανιστικό πρότυπο.
Μπορεί σ’ αυτή τη ρήξη με τον Αριστοτελισμό ή αν θέλετε σ’ αυτήν την επανάσταση των Φυσικών Επιστημών να έπαιξε πρωταρχικό ρόλο η δυναμική εμφάνιση της Νέας Αστρονομίας, που τοποθέτησε στη θέση της Γης τον Ήλιο, ωστόσο συν τω χρόνω προτάθηκαν πολλές ερμηνείες που εδράζονταν σε μια πολύ γενικότερη εξήγηση της μεγάλης αλλαγής που σημειώθηκε στη δυτική ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η εκκλησία σε πολλές επιστημονικές επαναστάσεις επενέβηκε για τα δικά της συμφέροντα και δεν άφηνε την αλήθεια να βγει προς τα έξω.
Υπάρχει λύση; Και βέβαια! Η λύση βρισκόταν και βρίσκεται στον διαχωρισμό των ρόλων. Έτσι κι αλλιώς ο Θεός είναι εκτός των ορίων της επιστήμης, ο Θεός φανερώνεται, δεν υπολογίζεται ούτε με εξισώσεις ούτε με θεωρίες. Οπότε η ενασχόληση των επιστημόνων με το θεϊκό, πιθανότατα εκτός από επικίνδυνη, είναι ταυτόχρονα και άγονη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Emilio Segre – Ιστορία της Φυσικής – Τόμος Α’: Από την πτώση των σωμάτων εώς τα ραδιοκύματα (Εκδόσεις Διάυλος)
2. Arthur Koestler – Οι υπνοβάτες (Εκδόσεις Χατζηνικολή)
3. Stephen Hawking – Στους ώμους γιγάντων (Εκδόσεις Τραυλός)
4. A.C.Crombie – Από τον Γαλιλαίο στον Αυγουστίνο – Τόμος Β’ (Μορφωτικό Ίδρυμα Κεντρικής Τράπεζας)