Καταλαβαίνω τους ηθικούς ενδοιασμούς πολλών ανθρώπων στη χρήση πειραματόζωων. Η ζωή της ανθρωπότητας θα ήταν τελείως διαφορετική. Η ιατρική θα ήταν ακόμη πρωτόγονη. Ευθύνη και ηθική υποχρέωση του σύγχρονου ανθρώπου είναι ο σεβασμός σε κάθε μορφή ζωής. Πολύ περισσότερο δε, η ευζωία των πειραματόζωων είναι το ελάχιστο αντίδωρο προς κάποια πλάσματα που συνέβαλαν στη δική μας ευζωία. Η ελαχιστοποίηση της ταλαιπωρίας τους είναι πρώτο μέλημα κάθε ερευνητή.
Η ηθική διάσταση του ζητήματος έχει να κάνει με δύο βασικές θέσεις-απαντήσεις που υιοθετούμε ή όχι ως ανθρώπινο είδος στα παρακάτω ερωτήματα:
1. Έχουν τα ζώα δικαίωμα σε δίκαιη μεταχείριση και σε ευζωία; Και αν δεν έχουν ποιος και με ποια δικαιοδοσία του το αφαιρεί;
2. Είναι ο άνθρωπος ανώτερος από το ζώο και ποια στοιχεία προσδιορίζουν αυτή του την ανωτερότητα; Αποτελεί επαρκές δικαιολογητικό επιχείρημα η ανωτερότητα αυτή να οδηγεί και σε απόλυτη εκμετάλλευση του ζώου;
Το να μπορέσει κάποιος να κρίνει τι είναι λάθος, τι σωστό, τι είναι ηθικό και τι ανήθικο, σε σχέση με ό,τι έχει να κάνει με τις δραστηριότητες και τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας είναι δύσκολο, γιατί η ηθική, ως έννοια, μπορεί να διαφοροποιηθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, από κοινωνία σε κοινωνία, ακόμη και από μια γεωγραφική περιοχή σε μια άλλη στην ίδια χώρα.
Ούτως ή άλλως, η συζήτηση για θέματα βιοηθικής είναι μια συζήτηση με ουσιαστικό περιεχόμενο, που μόλις τώρα ανοίγεται στη χώρα μας. Είναι απαραίτητο αυτή τη συζήτηση να τη συνεχίσουμε και να τη διευρύνουμε, με ανοιχτό πνεύμα και διεισδυτική ματιά. Χωρίς προκαταλήψεις, αλλά και χωρίς εκπτώσεις σε βασικές αρχές και αξίες.
Η επιστήμη αποτελεί συνεχή δραστηριότητα με σκοπό την εύρεση της αλήθειας και την προαγωγή της γνώσης. Η γνώση είναι δύναμη. Ο επιστήμονας ως μελετητής αυτής της δύναμης οφείλει πριν από την επιτέλεση οποιασδήποτε επιστημονικής πράξης να εμφορείται από το συναίσθημα της ηθικής ευθύνης.
Οι απόψεις όπως παρατηρούμε διίστανται σε αυτό το θέμα! Άλλοι υποστηρίζουν την ηθική και άλλοι την επιστήμη. Θα σας παραθέσω την δικιά μου άποψη. Προσωπικά θεωρώ την επιστήμη ανεξάρτητη από την ηθική! Εννοώ δηλαδή ότι ο επιστήμονας θα κάνει αυτό που έχει διδαχτεί και όπως αντίστοιχα και ο ηθικολόγος. Η επιστήμη σαφώς και πρέπει να χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο ώστε να ωφελεί τους ανθρώπους. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει και η γνώση για τους καταστρέψει. Η γνώση είναι ανεξάρτητη. Παρόλα αυτά οφείλουν οι επιστήμονες που κατέχουν την γνώση να προσέχουν σε ποιους δίνουν την δυνατότητα διαχείρισής της.
Η ηθική της συνέπειας ορίζει ότι «εάν ένα οποιοδήποτε ον υποφέρει, δεν υπάρχει κανένας ηθικός λόγος να μην λάβουμε υπόψη μας» τα πάθη του και… «Δεδομένου πως τα ζώα εμφανώς αντιδρούν στον πόνο…έχουμε την ηθική υποχρέωση να μην τους υποβάλλουμε τον πόνο, όπως ακριβώς θα πράτταμε και για έναν άνθρωπο».
Αν τα ζώα δεν έχουν δικαιώματα γιατί δεν έχουν λογική όπως ο άνθρωπος, τότε ούτε και τα άτομα με νοητική υστέρηση θα έπρεπε να έχουν. Αν ο άνθρωπος επιλέγει την ανθυγιεινότητα που οδηγεί μαθηματικά στην αρρώστια ως τρόπο ζωής και μετά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της δεν μπορούμε να μιλάμε για λογικό ον και σε κάθε περίπτωση αυτό δεν μπορούν να το πληρώνουν τα ζώα.
Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τον πόνο τους γιατί και εμείς είμαστε ζώα και γνωρίζουμε πόσο υποφέρουμε όταν πονάμε ή όταν μας κλείνουν σ’ ένα πολύ στενό χώρο.
Πριν και πάνω απ όλα, η φύση καλεί τον άνθρωπο να βοηθήσει για ένα βιώσιμο μέλλον….Γιατί ο άνθρωπος είναι μέρος αυτής. Αφού λοιπόν επιτευχθεί αυτό, θα έχει τα περιθώρια να προχωρεί σε ολοένα και περισσότερες μελέτες, περισσότερες ανακαλύψεις για το δικό του καλό και άρα της φύσης… Αρκεί να ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ότι η φύση είναι στοιχείο εγγενές και απόλυτο…
«η φύση μπορεί να τους θρέψει όλους…
όμως, δεν μπορεί να τους ικανοποιήσει όλους…»
Μ. Γκάντι
Αυγουστίνος Τσαούσης
Φοιτητής Τμήματος Φυσικής
Πανεπιστημίου Κρήτης